Jak zostać coachem motywacyjnym?

Coaching i mentoring to dwie popularne formy rozwoju osobistego i zawodowego, które często są ze sobą mylone. Choć na pierwszy rzut oka mogą wydawać się podobne, istnieją między nimi istotne różnice, które decydują o ich zastosowaniu w różnych sytuacjach. W tym artykule przyjrzymy się dokładniej, czym różnią się mentoring i coaching, jakie mają zalety i wady, a także, w jakich kontekstach warto je stosować.

Coaching i mentoring – definicje

Definicja coachingu

Coaching to zorganizowany proces rozwojowy, który ma na celu wspieranie klientów w osiąganiu ich indywidualnych, jasno określonych celów. W kontekście zawodowym coaching koncentruje się na rozwoju kompetencji, poprawie efektywności pracy, zarządzaniu czasem, podejmowaniu decyzji i innych aspektach, które mogą prowadzić do sukcesu w karierze. W kontekście osobistym może dotyczyć takich obszarów jak samorozwój, budowanie pewności siebie, radzenie sobie ze stresem czy poprawa relacji interpersonalnych.

Podstawą coachingu jest założenie, że klienci mają w sobie zasoby i umiejętności niezbędne do osiągnięcia swoich celów. Rolą coacha jest wspieranie ich w odkrywaniu tych zasobów i rozwijaniu kompetencji, które pozwolą na pełne wykorzystanie potencjału. Coach działa tu jako partner w procesie rozwoju, który pomaga klientowi spojrzeć na siebie i swoje cele z innej perspektywy, zadając odpowiednie pytania, proponując ćwiczenia rozwojowe i eksperymenty a tym samym i zachęcając do głębokiej refleksji a w efekcie do korzystnej zmiany

Jak działa coaching?

Proces coachingu zazwyczaj zaczyna się od określenia celów klienta. Cele te mogą być zarówno krótko-, jak i długoterminowe, jednak kluczowe jest, aby były one konkretne, mierzalne, osiągalne, realistyczne i określone w czasie (tzw. metoda SMART). Następnie coach i klient współpracują nad stworzeniem planu działania, który pozwoli na realizację tych celów. Plan ten może obejmować różnorodne zadania i wyzwania, które mają na celu rozwijanie umiejętności, zwiększanie samoświadomości i budowanie motywacji. Istotnym elementem w coachingu kognitywnym jest skupienie uwagi klienta (coachee) również na efektach, czyli rezultatach działania. W tym podejściu cel określa kierunek działania oraz używane środki i metody w drodze do rezultatu. Efekt natomiast odpowiada na pytanie jakiego rodzaju potrzeby i korzyści zamierza uzyskać klient podejmuje dane działanie. Zadaniem coacha jest wsparcie klienta i nakierowanie jego celów właśnie na spodziewane efekty i połączenie ich mostem poprzez odpowiedni projekt.

W trakcie sesji coach zadaje pytania, stawia zadania i przeprowadza ćwiczenia, które mają na celu pobudzenie myślenia, refleksję oraz kreatywne podejście do problemów. Pytania i zadania te nie są przypadkowe – są starannie przemyślane, aby skłonić klienta do samodzielnego odkrywania rozwiązań i podejmowania świadomych decyzji. Coachowie stosują również różne techniki i narzędzia, takie jak ćwiczenia wizualizacyjne, praca z wartościami, modele decyzyjne, ćwiczenia kognitywne, analiza SWOT i wiele innych, aby wspierać klientów w osiąganiu ich celów.

Definicja mentoringu

Mentoring, w odróżnieniu od coachingu, jest formą relacji rozwojowej opartej na wymianie wiedzy, doświadczeń i umiejętności. Jest to proces, w którym bardziej doświadczona osoba (mentor) dzieli się swoją wiedzą i doświadczeniem z mniej doświadczonym podopiecznym (mentee), wspierając go w rozwoju zawodowym i osobistym. Podstawowym elementem mentoringu jest relacja, która opiera się na wzajemnym zaufaniu, szacunku i otwartej komunikacji. Mentor nie tylko udziela rad, ale również pełni rolę doradcy, nauczyciela, przewodnika oraz źródła inspiracji i wsparcia. Mentoring podobnie jak coaching kognitywny wykorzystuje ćwiczenia, techniki rozwojowe i narzędzia kognitywne. Są one jednak mocno zakorzenione w branży lub dyscyplinie, w ramach której odbywa mentoring. Mentor odwołuje się do zasad panujących w danej branży lub firmie lecz również do zestawu dobrych praktyk, modeli biznesowych, instruktarzy, norm, przepisów a także własnych doświadczeń. Dobrym przykładem jest tutaj sport. Trener sportowy jako mentor przygotowuje zawodnika np. tenisistę do kolejnych zawodów zawsze w oprciu o regułu gry i zsady obowizujące w tenisie. Stosuje takie modele, ćwiczenie, metody, które w najlepszy sposób pozwolą na wykorzystanie osobistych predyspozycji zawodnika i jednocześnie stworzą szansę na zwycięstwo. Podbie w grach zespołowych. Trener – selekcjoner tak ustawia grę drużyny aby każdy z zawodników w najpełniejszy sposób mógł wykorzystać swoje umiejętności i talenty dla drużyny i jej zwycięstwa. Zasady te, znane od dawna w sporcie, znakomicie wykorzystywane są w mentoringu biznesowym.

Coaching a mentoring – różnice

Coaching a mentoring – jakie są różnice? Choć mają wspólny cel, jakim jest wspieranie rozwoju, różnią się podejściem, formą oraz zakresem działania. Oto najważniejsze różnice między coachingiem a mentoringiem:

1. Cel i zakres: coaching koncentruje się na osiągnięciu konkretnych, mierzalnych celów w krótkim czasie, podczas gdy mentoring jest bardziej skoncentrowany na długoterminowym rozwoju i dzieleniu się wiedzą branżową.
2. Rola osób: w coachingu coach działa jako katalizator zmian, przeprowadzając ćwiczenia, zadając pytania i prowokując refleksję, natomiast mentor pełni rolę nauczyciela i doradcy, dzieląc się swoim doświadczeniem. Nie unika również odpowiednich technik i zadań zwiększających efektywność mentee.
3. Kontekst relacji: relacja coachingowa jest zazwyczaj bardziej formalna i profesjonalna, oparta na kontrakcie i ustalonych sesjach. Jednakże to coachee (klient) decyduje o tempie rozwoju i kierunku pracy. W mentoringu relacja jest oparta na zasadach wytyczonych przez daną branżą biznesową lub dyscyplinę podobnie jak w sporcie. Oparta na długoterminowym zaangażowaniu i respektowaniu zasad panujących np. w danym przedsiębiorstwie lub na danym stanowisku.
4. Podejście do rozwoju: coaching jest procesem bardziej zorientowanym na teraźniejszość i przyszłość, skupiającym się na zmianach i rozwoju kompetencji. Mentoring natomiast często obejmuje refleksję nad przeszłymi doświadczeniami oraz wyciąganie z nich wniosków na przyszłość. Coaching współczesny jest bardziej zbliżony do terapii behawioralno-poznawczej tak co to stylu pracy opartego na zadaniach i jak samej metody odwołującej się do racjonalności. Mentoring natomiast przypomina trening sportowy oparty na regułach dyscypliny i efektywnych narzędziach. Coaching tworzy przestrzeń partnerskiej kooperacji opartej indywidualnym podejściu coacha do spraw coachee, natomiast mentoring jest bardziej dyrektywny, odwołujący się do dobrych praktyk i zasad obowiązujących w danej branży.
5. Metody pracy: coachowie stosują metody takie jak aktywne słuchanie, techniki i ćwiczenia behawioralne, zadania kognitywne, zadawanie pytań i motywowanie, podczas gdy mentorzy skupiają się na treningu umiejętności, korygowaniu zachowań, odwoływaniu do skutecznych metod i procedur, udzielaniu rad, dzieleniu się doświadczeniem i wiedzą.

Coaching vs mentoring – jak wybrać?

Coaching vs mentoring – jak podjąć decyzję, który wybrać? Decyzja powinna zależeć od indywidualnych potrzeb, celów i kontekstu, w jakim dana osoba lub organizacja się znajduje.

Coaching może być bardziej odpowiedni, gdy:

• Chcemy osiągnąć konkretne, mierzalne cele w krótkim czasie. Zależy nam na efektach, czyli na realizacji konkretnych potrzeb.
• Potrzebujemy wsparcia w zmianie zachowań, rozwoju kompetencji lub pokonaniu konkretnych wyzwań.
• Szukamy bardziej strukturalnego podejścia z wyraźnie określonymi sesjami i celami.

Mentoring sprawdzi się lepiej, gdy:

• Szukamy długoterminowego wsparcia i rozwoju zawodowego w oparciu o skuteczny trening umiejętności
• Chcemy skorzystać z doświadczenia osoby, która przeszła już podobną drogę.
• Zależy nam na budowaniu trwałej relacji opartej na zaufaniu i dzieleniu się wiedzą.

Wady i zalety coachingu i mentoringu

Oba podejścia mają swoje unikalne zalety i wady. Zrozumienie ich może pomóc w wyborze odpowiedniej formy wsparcia.

Zalety coachingu:

• Skoncentrowany na wynikach w postaci mierzalnych efektów.
• Pomaga w szybkim rozwoju umiejętności i kompetencji.
• Dostosowany do indywidualnych potrzeb klienta.

Wady coachingu:

• Może być kosztowny, zwłaszcza przy dłuższej współpracy.
• Nie zapewnia długoterminowego wsparcia, gdyż jest procesem realizującym konkretne zadania prowadzące do celu

Zalety mentoringu:

• Oferuje długoterminowe wsparcie w procesie treningowym prowadzącym do mistrzostwa w danej dziedzinie
• Pozwala na korzystanie z doświadczenia i wiedzy mentora.
• Buduje relacje oparte na zaufaniu – tak do osoby mentora jak i prezentowanej metody treningowej

Wady mentoringu:

• Może być bardziej dyrektywny i proceduralny niż coaching.
• Sukces zależy w dużej mierze od zaangażowania obu stron w niekiedy żmudny, proces treningu i zmiany nawyków

Jak zintegrować coaching i mentoring w rozwoju zawodowym?

Współczesne organizacje coraz częściej korzystają z obu podejść jednocześnie, tworząc kompleksowe programy rozwoju pracowników. Integracja coachingu i mentoringu może przynieść wymierne korzyści, łącząc krótkoterminowe cele z długoterminowym rozwojem. Przykładem może być zastosowanie coachingu do rozwijania konkretnych umiejętności menadżerskich, a następnie wdrożenie mentoringu, aby wspierać młodych liderów w ich dalszej ścieżce kariery. Taki model pozwala na elastyczne dostosowanie narzędzi rozwojowych do potrzeb pracowników.

Zakończenie

Coaching i mentoring to dwa niezwykle skuteczne narzędzia wspierania rozwoju osobistego i zawodowego, które, pomimo różnic w podejściu i metodach, mają wspólny cel: pomóc jednostkom osiągnąć ich pełny potencjał. Coaching, z jego silnym naciskiem na rozwój umiejętności i osiąganie konkretnych celów w krótkim okresie, jest idealnym rozwiązaniem dla osób, które potrzebują ukierunkowanego wsparcia w specyficznych obszarach. Z kolei mentoring, z jego długoterminowym podejściem do dzielenia się wiedzą i doświadczeniem, jest doskonały dla tych, którzy szukają wsparcia na drodze rozwoju zawodowego i osobistego w dłuższej perspektywie. Coaching oddaje przestrzeń i swobodę klientowi w wyborze tempa pracy, choć zmierza do osiągania zaplanowanych efektów, Mentoring natomiast jest bardziej dyrektywny i skonkretyzowany, gdyż operuje w obrębie danej branży, dyscypliny i przedsiębiorstwa lub organizacji stawiającej wobec mentora i mentee określone wymogi i oczekiwania.

Decyzja o wyborze między coachingiem a mentoringiem powinna być oparta na dokładnej analizie indywidualnych potrzeb, celów oraz stylu uczenia się. Warto zastanowić się, jakie wsparcie będzie najbardziej efektywne w danym momencie – czy to skoncentrowane na szybkich wynikach i rozwoju konkretnych kompetencji, czy na budowaniu długotrwałych relacji i zgłębianiu wiedzy oraz doświadczenia. Nie ma jednoznacznej odpowiedzi na to, która metoda jest lepsza, ponieważ oba podejścia mogą być niezwykle wartościowe w różnych kontekstach.

Dla tych, którzy chcą pogłębić swoją wiedzę i umiejętności w zakresie coachingu, dobrze jest rozważyć kursy rozwoju osobistego lub coaching kognitywny, dostępne na stronie Instytutu Kognitywistyki. Ponadto oferujemy również kursy zawodowe z certyfikatem i książki rozwojowe.